Meerderheid Nijmeegse politiek steunt Cultuurhistorisch Convenant 2022-26

Wat is ook al weer de Erfgoedstrategie?

Uitgangspunt op deze debatavond is de Erfgoedstrategie die op verzoek van de gemeente in april 2020 is geschreven door Mirjam Blott. Zij houdt ook de inleiding op deze avond. In  de Erfgoedstrategie legt zij naast de vele positieve aspecten van de Nijmeegse geschiedenis ook de vinger op de zwakke plekken in het cultuurhistorisch beleid. Het veld bestaat uit vele organisaties, van klein tot groot, van professioneel tot vrijwilliger en is behoorlijk versnipperd. Er is geen overkoepelend verhaal. De claim ‘Nijmegen, oudste stad van Nederland’ is daardoor niet zichtbaar.  Niet voor bewoners, niet voor bezoekers. En hoewel de wethouder met de binnen de Erfgoedstrategie beschikbaar gestelde middelen duidelijke stappen heeft gezet, is er nog genoeg werk aan de winkel.

De Erfgoednota is in oktober 2020 aangenomen door de gemeenteraad. Daarbij is voor een deel van de voorgestelde maatregelen geld vrijgemaakt (8 ton), waar de opsteller van de strategie juist aangeeft dat ‘cherry picking’ niet de oplossing is. De vraag is: hoe gaan we de Erfgoedstrategie de komende jaren tot een succes maken en in hoeverre willen de aanwezige partijen zich daar de komende raadsperiode voor inzetten.

Spoiler alert: de aanwezige partijen blijken het op grote lijnen roerend met elkaar eens te zijn en tekenen aan het einde van de avond eensgezind het Cultuurhistorisch Convenant. Bovendien heeft ook de VVD, vanavond niet aanwezig, toegezegd nog te zullen tekenen.

Voortdurende geschiedenis

De gezamenlijke noemer deze avond is duidelijk. Het erfgoed van Nijmegen is te weinig zichtbaar. Ondanks dat de stad in de unieke positie verkeert dat er vanaf de Romeinse tijd tot heden voortdurend geschiedenis is geschreven, is daarvan in het huidige straatbeeld weinig zichtbaar.  Met de nominatie van de Romeinse Limes als Unesco erfgoed, en de belangrijke plaats van de stad Nijmegen daarin, is de tijd rijp om daarnaar te handelen.

De vraag die nu aan de gemeente wordt gesteld is: zijn jullie ambitieus genoeg om de nominatie te verzilveren? Er liggen heel veel kansen, dus maak een plan waar we de komende decennia plezier van hebben. Het kost nu misschien geld maar op de lange duur levert het op. Houd in stand wat we hebben, en bescherm het bestaande erfgoed. Maak gebruik van de kennis die er is. De eerste stap is gezet, met het aanstellen van de Erfgoedaanjagers. Maar zorg er als gemeente voor dat er na twee jaar een structurele visie is.

Na de inleiding van Mirjam Blott worden de partijen twee aan twee uitgenodigd om hun visie te geven op de Erfgoednota en duidelijk te maken waar zij als partij voor staan.

Cultuurhistorie mag geld kosten

Quirijn Lokker van Groen Links is van mening dat het belangrijk is om de geschiedenis te koesteren en daar lessen uit te trekken voor de toekomst. Investeringen in die geschiedenis zijn daarmee geen verspild geld. Het museum is daarom iets waarin geïnvesteerd moet worden, maar dat geldt ook voor de Sint Stevenskerk en het Huis van de Geschiedenis. 

Lusanne Bouwman (D66) is het daarmee eens. Cultuurhistorie mag geld kosten. De partij was wel kritisch over het aantellen van een aanjager omdat zij van mening is dat het veld de cultuurhistorie zelf heel goed kan beschermen maar is het ermee eens dat de slogan ‘Oudste stad van Nederland’ of ‘Old city, young vibe’ op dit moment nauwelijks terug te vinden is. Dus is het wat D66 betreft zaak om ervoor te zorgen dat het erfgoed zo zichtbaar mogelijk is. De partij wil dan ook een stevig bedrag voor erfgoed beschikbaar stellen, waarbij vooral vanuit het veld de ideeën moeten komen om dit geld goed te besteden. En vergeet ook niet de jeugd erbij te betrekken. Zij zijn degenen die straks de verhalen moeten doorvertellen.

Ook Charlotte Brand (PvdA) vindt het noodzakelijk om te investeren in erfgoed. Juist in verbinding met elkaar en met het veld, vertel de verhalen die er al zijn en maak het verleden zichtbaar. Wendy Grütters van de Stadspartij sluit zich daarbij aan. Er moet een structurele subsidie komen en samenwerking tussen de verschillende partijen is daarbij noodzaak.

Ed Nieuwenhuis van het Gilde wijst erop dat veel monumenten in Nijmegen in slechte staat zijn of niet toegankelijk voor publiek. Hij pleit ervoor dat ook het bestaande erfgoed goed wordt geconserveerd en ontsloten. Als voorbeeld wordt het Chirurgijnshuis boven de poort naar de Sint Steven genoemd. Partijen zijn het er over eens dat hier een belangrijke taak voor de gemeente ligt. 

Zichtbaar maken van het erfgoed

Een ander belangrijk item van deze avond is het zichtbaar maken van de historie. Moet dit door middel van visualisaties, architectuur, kunst of moderne middelen.

Een goed voorbeeld volgens allen is het masker in Lent. Iedereen kent het, iedereen komt erop af, het is misschien nep maar het origineel ligt op een steenworp afstand en dat maakt de verbinding. In bijvoorbeeld De Biezen of het Maasplein is de zichtbaarheid veel minder. Daar liggen volgens Marjolijn Mijling (CDA) zeker kansen. In het buitenland maar ook in Nederland zijn daar goede voorbeelden van te noemen. In het verleden is dat visualiseren teveel overgelaten aan de markt, maar die is te versnipperd om een visie te kunnen vormen.

Wendy zou namens de Stadspartij nog wel een stap verder willen gaan. De gemeente is te bang voor verwijzingen in de architectuur of zelfs herbouw. Maar de Kanunikkenhuisjes naast de Sint Steven zijn ook niet meer origineel. Toch werken ze wel, in de context waar ze staan. Maak zichtbaar wat we hebben, en houd bij nieuwbouw en herinrichting ook rekening met het erfgoed ter plaatse. Het is nu een kwestie van doen, het momentum is er met de Limes. De gemeente moet daarin het voortouw nemen. Charlotte vindt bijvoorbeeld de schilderingen zoals het verhaal van onze Byzantijnse prinses Theophanu naast de Waaltrappen een mooi modern voorbeeld.

Old city, young vibe

Hoe staan de partijen tegenover het aanstellen van een marketingbureau om de slogan Old city, young vibe tot leven te brengen?

Ook hier zijn de partijen vrijwel unaniem. Het moet gaan om de inhoud, ons goud zit in ons erfgoed dus volgens Charlotte (PvdA) moeten we starten bij de organisaties die er al zijn. Zoek de samenwerking en de verbinding, vertel de verhalen die er al zijn, maak het verleden zichtbaar, zoals dat nu al wordt gedaan door bijvoorbeeld het Gilde en het Gebroeders van Lymborch Huis. Als je daarin investeert levert het iets op voor de toekomst. Nijmegen mag trots zijn op de geschiedenis maar het is te eenzijdig om daar een marketingbureau op te zetten.

Quirijn (Groen Links) is het daarmee eens. Citymarketing is een taak van de gemeente, daar moet geen externe organisatie op gezet te worden. Het is de taak van de gemeente om de diverse partners bij elkaar te halen. Niet de slogan van de gemeente, maar onze slogan. De boodschap is duidelijk, laat de organisaties die er verstand van hebben daar verder inhoud aan geven. Samenwerking is daarbij cruciaal, het is de rol van de gemeente om daarbij te faciliteren.

Wendy denkt ook niet dat een extern bureau nodig is. Er is voldoende expertise, zoals bij IntoNijmegen en het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis.

Alle partijen verklaren zich aan het eind van de avond dus bereid om het Cultuurhistorisch Convenant te ondertekenen. Gerda van Kortenhof (50Plus) verwoordt het simpel: “als we dat hebben afgesproken, dan moeten we het ook doen.” 

D66 vult aan dat zij er voor willen staan dat er dan ook boter bij de vis komt. De Stadspartij vindt dat dat dan ook structureel moet worden vastgelegd. Groen Links ziet dat er al duidelijk stappen zijn gezet. De Erfgoedaanjagers zijn aangesteld, volgende week wordt in de Raad gesproken over nieuwe monumenten, we hebben nu de kans om te laten zien dat we doorgaan op de ingeslagen weg. Het glas is vol en kan alleen nog maar voller.

TEKST & FOTO’s: Heyta Melssen, secretaris CPRN.